Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Caroline Cray Quinn doğduğundan beri alerjik bir çocuktu. Şimdi 2 yaşındayken ailesinin fark ettiği bir durumla hastaneye götürüldü ve birçok besine alerjisi olduğu tespit edildi. Çocukluk yıllarında alerjisi olan besinlere dikkat ederek beslenen genç bayan, 25 yaşına geldiğinde dünyada epeyce az görülen bir sendromdan muzdarip olduğunu öğrendi. Konulan teşhis sonrası en yakın arkadaşlarından aile üyelerine kadar herkes beslenme halini değiştirmek zorunda kaldı. O denli ki yanına gelen bireylerin onunla buluşmadan 3 saat evvel yemek yemeyi bırakmaları ve dişlerini fırçalamadan gelmemeleri gerekiyor.
ALERJİLERİ 2 YAŞINDA BAŞLADI
Henüz iki yaşındaydı, birtakım besinleri tükettikten sonra bedeni alarm vermeye başladı. Ailesi küçük kızlarını doktora götürdüğünde fıstık, fındık, susam, hardal ve kivi üzere besinlere alerjisi olduğu görüldü. Ailesi bu besinleri hayatından büsbütün çıkardı. Lakin Caroline Cray Quinn büyüdükçe yıllar içinde sırf bu besinlere değil, öteki besinlere da alerjisi olduğu görüldü. Her şey 2017 yılında, Quinn 18 yaşındayken başladı.
Uzun yıllar boyunca alerjisine uygun olarak beslenen ve ağır bir alerjik atak geçirmeyen genç bayanın tüm hayatı, alerjik tepki yaratabilecek durum ve besinlerden uzak durmak üzerine heyetiydi. Çok dikkatli olmasına karşın 18 yaşındayken önemli bir alerjik tepki geçirdi. Bir gece nefes almakta zorlanmaya başladı, tüm bedeni kızaran ve tansiyonu düşen genç bayanda şuur kaybı da oldu. Hastaneye kaldırılan Quinn, yapılan müdahale sonucunda rahatladı fakat buna ek olarak sonuçlanması 8 ay sürecek bir alerji testi yapıldı. 8 ayın sonunda ise kendisine MCAS yani Mast Hücre Aktivasyon Sendromu teşhisi konuldu.
MCAS, 150 bin şahısta bir görülen kan hücrelerinin makul yiyeceklere, kokulara ve öbür potansiyel çevresel tetikleyicilere karşı uygunsuz formda çok reaksiyon vermesine neden olan bir hastalıktır.
BİRİNİ ÖPMESİ BİLE HAYATİ TEHLİKE YARATABİLİR
Quinn’in MCAS teşhisi alması sadece genç bayanın değil, arkadaşlarının, ailesinin ve erkek arkadaşının kısaca hayatında olan herkesin onunla buluşmadan evvel bu yiyecekleri tüketmemesi manasına geliyordu. Quinn için alerjisi olan yiyecekleri yiyen birini öpmek bile tehlikeli bir tepkiye yol açabilirdi. Ayrıyeten bir anda bilmediği diğer besinlere da alerjisi gelişebilirdi. Hiçbir ihtimal göz gerisi edilemezdi.
MCAS teşhisi aldıktan sonra kurallarının ne kadar ağır olduğunu ve riskleri gördükten sonra Caroline Cray Quinn doktora, “Birini öpebilir miyim?” diye sordu. Bu hem çok tuhaf hem de çok yerinde bir soruydu. Tabibi ise ona “Öpebilirsin lakin seni öpecek kişinin aşikâr kurallara uyması gerekiyor” halinde bir karşılık verdi.
Öncelikle MCAS semptomlarını önlemek için alerjisi olan yiyeceklerden, hayvan tüyü/kepeğinden, küf, toz, ve birtakım kokulu tetikleyicilerden kaçınması gerekiyordu. Bu sebeple Quinn küf sorunu yaşadığı konutundan taşınmak durumunda kaldı. Buna ek olarak en yakın temasta bulunduğu erkek arkadaşının Quinn’in alerjisi olan hiçbir yiyeceği tüketmemesi, onunla buluşmadan en az 3 saat evvel yemek yemeyi bırakması ve dişlerini fırçalaması gerekiyor. Quinn, tabipten aldığı bu talimatları erkek arkadaşı Ryan’a iletti ve o da bu kurallara seve seve uyabileceğini söyledi. Lakin sırf Ryan değil, Quinn’in hayatındaki herkesin bu kurala uyması gerekiyor zira alerjisinin temasla, hava yoluyla ne biçimde tetikleneceğini bilemiyor. Bazı kokulara da alerjisi olan Quinn için etrafındaki şahısların kullandığı parfüm bile değerli.
Yediği içtiği her şeye dikkat eden ve seçenekleri hayli kısıtlanan Quinn uzun bir müddettir sadece yulaf ve onun için özel olarak hazırlanmış bir besin formülüyle besleniyor. Artık çok daha denetimli bir hayat yaşayan ve toplumsal etrafındaki herkesin onun sıhhatini önemsediğini söyleyen bayan, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımla 1,7 milyon şahsa ulaştı.
‘BU TANIYI KOYMANIN 3 KAİDESİ VAR’
25 yaşındaki genç bayanın aldığı MCAS teşhisini daha derinlemesine kavramak için biz de sorularımızı Dermatoloji Uzmanı Prof. Dr. Ali Balevi‘ne ilettik. Birinci olarak MCAS yani Mast Hücre Aktivasyon Sendromu’nu yakından anlamakta yarar var. Balevi açıklamalarına şu cümlelerle başladı: “Mast hücre aktivasyon sendromu bir hastalık değil, bir semptom kümesi olarak düşünülebilir. Sendrom olduğu için bir hastalık olarak kabul edilmiyor yani tek bir teşhisle ulaşılabilecek bir hastalık olarak kabul edilmiyor. Mast hücrelerinden salgılanan birtakım mediatörlerin (inflamatuar olayların başlaması ve denetim edilmesinde rol alan, beden hücrelerimiz tarafından salgılanan kimyasal maddeler), sitokinlerin (hücrelerin birbirleriyle irtibatını sağlayan protein ve peptidlerin bir grubu) çok ve uygunsuz üretimi sonucunda olduğu düşünülüyor. Burada teşhis koyarken 3 tane kaideye muhtaçlık var:
1- En az iki beden bölgesinde mast hücrelerin çok çalışmasına bağlı sitokin salgılaması ve klinik bulgu,
2- Bu hücrelerden salgılanan unsurların kanda ve idrarda atak sırasında yahut sonrasında birinci 24 saatte ortaya çıkması bunun gösterilmesi,
3- Mediatörlerin tesirlerini bloke etmek için birtakım ilaçların aktifliğinin gösterilmesi. Mast hücre aktivasyon sendromu teşhisinin konulabilmesi için bu üç tane kriterin karşılanmış olması lazım.”
Peki MCAS doğuştan mı yoksa belli çevresel şartlara bağlı olarak sonradan mı gelişiyor? Balevi bu sendroM için genetik bir altyapı düşünülmediğini, çevresel şartlara bağlı olarak ortaya çıkabileceğini iletti.
‘ALT TİPLERDEN BİR TANESİ İÇİN TAHLİL BELLİ’
MCAS’ı olan birinin genel olarak nelere alerjisi olduğunu söyleyebiliriz? Balevi, “Mast Hücre Aktivasyon Sendromu’nun alt tiplerini düzgün bilmek gerekiyor. Burada 4 tane bilinen alt tip vardır. En sık görünen alt tipi alerjen hususların ve çeşitli spesifik tespit edilebilen hususlarla tetiklenebilen formudur. Öbür kümede ise birtakım genlerin sorumlu olduğu görülür. Üçüncü alt tipte ise herettel alfa triptaz enziminin kanda artması durumu vardır. Bir öbür tipi ise hiçbir kümeye uymayan daha farklı bir tiptir. Münasebetiyle bu dört alt tipten yalnızca bir adedinin alerjen altyapısı vardır” açıklamasında bulundu. MCAS’la ilgili yapılan testlerin birçok altyapısı alerjentiyle ilgili olan testler olduğunu ileten Balevi, yapılan alerji testlerinde besinlerin, solunan alerjen hususların, ilaçların, arı ısırıklarının, zehirsiz böcek ısırıklarının incelendiğini iletti.
Son olarak MCAS teşhisi almış biri bu durumdan büsbütün kurtulabilir mi yoksa bütün bir hayatını makul kurallara nazaran mi yaşamak durumunda? Balevi bu sorumuzu şu formda yanıtladı: “Mast hücre aktivasyon sendromunda alt tiplerden bahsetmiştik. Alt tiplerde şayet alerjik bir durum varsa ve tetiklenebilme durumu varsa burada da tespit edilen alerjen unsurdan uzak durabildiği sürece hastalık daha güzel bir seyir gösterebilir. Lakin kişi üstte bahsettiğimiz alerjen tiplerden 2,3 ve 4. kümede yer alıyorsa yapabileceği çok fazla bir şey yok. Bu kümede olan bireylerin tedavisi daha farklı yapılıyor.”